Article 8

تعیین عدد اکسایش یک اتم در ترکیب:

عدد اکسایش بارهایی هستند که به اتمهای موجود در یک ترکیب نسبت می دهیم، در این عمل برای ترکیبهای یونی فلز به اندازه ظرفیت خود در ترکیب دارای بار مثبتبوده و غیر فلز نیز به اندازه ظرفیت خود بار منفی می گیرد، این اعداد ................

توضیحات بیشتر در ادامه مطلب

تعیین عدد اکسایش یک اتم در ترکیب:

عدد اکسایش بارهایی هستند که به اتمهای موجود در یک ترکیب نسبت می دهیم، در این عمل برای ترکیبهای یونی فلز به اندازه ظرفیت خود در ترکیب دارای بار مثبتبوده و غیر فلز نیز به اندازه ظرفیت خود بار منفی می گیرد، این اعداد همان اعداد اکسایش آنها خواهد بود. اما در ترکیبات کووالانسی چون با انتقال کامل الکترون مواجه نیستیم، این بارها را نسبی فرض می کنیم، یعنی فرض می کنیم اتم الکترونگاتیوتر الکترون گرفته است و اتم دارایالکترونگاتیوی کمتر الکترون را از دست داده است، در این حالت شما فرض می کنید که پیوند موجود بین اتمها پیون یونی است و انتقال الکترونبه طور کاملصورت گرفته است.

خیلی نگران نباشید برای تعیین عدد اکسایش یک اتم در ترکیبت قوانینی وجود دارد که کار شما را راحت می کند.شما با پیروی از این قوانین خواهید توانست که عدد اکسایش اغلب اتمها را در ترکیباتشان تعیین نماییدف اما مسئله ای که باعث بالا رفتن تبحر شما در این عمل می شود، حل تمرین های زیاد و مختلف است.

- قوانین ۷ گانه:

۱- مجموع عدد اکسایش اتمها در یک مولکول خنثی صفر است. که این مورد برای عنصرها در شکل مولکولی هم صادق است.( مثلا در مولکول HNO3 مجموع عدد اکسایش 1 هیدروژن 1 نیتروژن و 3 اکسیژن برابر صفر است و همچنین عدد اکسایش اکسیژن در حالت O2 شکل مولکولی عنصر آنرا نمایش میدهد صفر است.)

۲- مجموع عدد اکسایش اتمها دریک یون برابراست با بار آن یون. (مثلا در ^-NO₃مجموع عدد اکسایش سه اتم اکسیژن و یک اتم نیتروژن با -1 برابر خواهد شد.)

۳- برای عناصر گروه I در یک ترکیب همیشه عدد اکسایش ۱+ (مثبت یک) می باشد.

۴- برای عناصر گروه II در یک ترکیب همیشه عدد اکسایش ۲+ (مثبت دو) می باشد.

۵- عدد اکسایش هیدروژن در ترکیباتش با غیرفلزات همیشه ۱+ و در ترکیباتش با فلزات ۱- می باشد.

۶- فلوئور در تمام ترکیبات خود دارای عدد اکسایش ۱- است.

۷- عدد اکسایش اکسیژن در اغلب ترکیبات ۲- است مگر در ترکیب با فلوئور که ۲+ یا پراکسیدها مانند H₂O₂که برابر است با ۱- یا در سوپراکسیدها مانند KO₂که برابر خواهد بود با 2/1- .......

خب ساده بود مگه نه؟؟؟؟ الان شما کاملا به مفهوم مسلط هستید اما با حل چندتا تمرین و مشاهده چند مثال حل شده خواهید توانست این تسلط به مفهوم را در عمل به نمایش بگذارید.

- مثال حل شده:

عدد اکسایش اتم مرکزی را در ترکیبات زیر تعیین نمایید.

KNO₃ - NaSO₄- SO₃- LiH2PO₄و ^3-PO₄

1- ابتداترکیب LiH2PO₄در نظر می گیریم. با توجه به مطالب گفته شده در ساختار لوویس می توانیم تشخیص دهیم که اتم مرکزی ما فسفر می باشد که عدد اکسایش آن مجهول است. از آنجایی که ترکیب خنثی می باشد مجموع اعداد اکسایش آن صفر است. پس یک معادله چند مجهولی تشکیل می دهیم و با توجه به قوانین هفتگانه پاسخ را تعیین می کنیم.

Li+2H+P+4O=0

۲- عدد اکسایش لیتم که متعلق به گروه I است با توجه به قانون ۳ برابر ۱+ است. پس داریم:

2H+P+4O+1=0

۳- عدد اکسایش هیدروژن با توجه به قانون ۵ برابر است با ۱+ . بنابراین داریم:

P+4O+2(1+)+1=0

۴- عدد اکسایش اکسیژن با توجه به قانون ۷ برابر است با ۲- :

P+4(-2)+2(+1)+1=0

5- حالا یک معادله داریم و یک مجهول که با حل آن می توان عدد اکسایش P را در این ترکیب بدست آورد.

P+(-8)+2+1=0

P+5=0

P=-5

خب بقیه موارد را خودتون زحمت بکشید حل کنید.